Ευθύς ως άρχισε το όνειρο, είδα τον εαυτό μου σαν επιβάτη ρακένδυτο σε μισοδιαλυμένη άμαξα να προσπαθεί να ζεσταθεί με το αλκοόλ, σε δρόμο χιονισμένο που τον ξέστρωνε απ' την ασπράδα του ο δυνατός αέρας. Με όση δύναμη μού απέμενε, λέει, σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, έφτιαξα σωρούς από τα ξύλα και τα κομμάτια τών τροχών στα οποία έβαλα φωτιά για να ζεσταθώ κι ανάμεσά τους αποκοιμήθηκα τουρτουρίζοντας.
Με αφύπνισαν ξαφνικά, τραβώντας με, πέντε-έξι όντα που είχαν το μισό μου ύψος. Οι σιωπηλοί κοντοί ανθρωπάκοι με οδήγησαν σε μέρος περιφραγμένο και σχημάτισαν μια κουστωδία γύρω μου ώσπου φτάσαμε όλοι μαζί σε διάδρομο φωτισμένο με νέον φως και κάδρα κρεμασμένα στους τραχείς τοίχους. Το μικροσκοπικό ανθρωπάκι που βάδιζε στα δεξιά μου, με αργές κινήσεις κι ύφος αυστηρό, μού επέστησε την προσοχή στις εικόνες δεξιά κι αριστερά και έκανα αμέσως τη μαντεψιά πως στα κάδρα εικονίζονταν οι πρόγονοί μου.
Αριστερά και δεξιά στους τοίχους έβλεπα εικόνες αντρών και γυναικών που είχαν το πρόσωπό μου ολόιδιο, τα ίδια μάτια, τα ίδια χλωμά μάγουλα, το ίδιο αφηρημένο ύφος. Ο διάδρομος ήταν ατέλειωτος και τα πρόσωπα στα σκαλιστά κάδρα ήταν ίδια κι απαράλλαχτα μεταξύ τους. Παρ' όλα αυτά ο νάνος στα δεξιά μου μού τα έδειχνε ένα-ένα με ξεχωριστή έκφραση στο πρόσωπό του. Αυτόν που μόλις προσπεράσαμε τον έδειξε κάνοντας μικρές κυκλικές κινήσεις με το χεράκι του και με το ύφος του ήθελε να πει "σπουδαίος άνθρωπος, μεγάλος". Αντίθετα, λίγο πιό πέρα, το πλάσμα δίπλα μου φοβισμένο γουρλώνει τα μάτια του και δείχνει δειλά μιαν άλλη εικόνα, ανοίγει το βήμα πηδηχτά, μού ζητά μάλλον να πιστέψω πως στην εικόνα εκείνη βρίσκονταν "άνθρωπος ανυπόφορος κι υπερβολικά σκληρός μα δίκαιος".
Καταλαβαίνοντας ο νάνος πως είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη μου, συνέχισε να μού δείχνει μιά τον πρόγονο που "καθόταν πάντα σκεπτικός", την άλλη εκείνον που "πίσω από το χρήμα έτρεχε μια ζωή". Ανάλογα είχε να μού εκμυστηρευτεί και για τις γυναικείες φιγούρες που προσπερνούσαμε: "Η αγία αυτή γυναίκα", κατάλαβα πως ήθελε να πει πιθανόν για κάποια από τις γυναίκες που πέρασαν τη ζωή τους με αυταπάρνηση, ενώ άλλοτε σούφρωνε τα μούτρα του, καθιστώντας ολοφάνερη την απαξίωσή του για κάποια άλλη κυρία. Ήταν αστείο το ότι, παρά την ομοιότητα όλων τών εικονιζομένων, είχα αρχίσει από μόνος μου να εκφέρω γνώμη για το ποιόν κάθε μιανού προγόνου. Αυτό στενοχώρησε την κουστωδία μου η οποία, υποθέτω, θα ένιωσε πως τής έπαιρνα τη δουλειά. Τι άλλο να είναι ικανοί να κάνουν ένα τσούρμο άθλιοι νάνοι;
Τι ανέμελο ζώον που ήμουν! Είχαμε διανύσει γύρω στα πεντακόσια μέτρα με την προσοχή μου στραμμένη στον ...ξεναγό που είχα στα δεξιά μου και δεν είχα παρατηρήσει πως η υπόλοιπη "συνοδεία" μου φρόντιζε να φτάνει -πριν από μένα- στο αμέσως επόμενο κάδρο για να τού ψιθυρίζει αδιάκριτα ποιός θα περνούσε από μπροστά του. Αυτό με αναστάτωσε και θέλησα να φύγω, να γυρίσω έξω -καλύτερα στα χιόνια.
Ο νάνος μου με ησύχασε, είδε την ταραχή μου και για πρώτη φορά άνοιξε το στόμα του λέγοντάς μου:
Πού πας; Έξω χιονίζει, εσύ δεν έχεις πού να μείνεις κι εδώ ίσως να ξαναρθείς και πάλι... Μείνε εδώ, γνώρισε και δέξου την πορεία σου, μάθε από αυτήν, καυχήσου αν θες ή, αν προτιμάς, απολογήσου, σού επιτρέπεται εδώ να υποσχεθείς, να μετανιώσεις, να ορκιστείς, για μια φορά απερίσπαστος να κρίνεις τη ζωή σου. Όλοι οι σταθμοί τής ζωής σου είναι δω, κοίταξε τους τοίχους προσεκτικά...κάπου θα βρεις τη θέση για το πορτραίτο τής μορφής σου. Άλλος θα 'ρθεί μετά από σένα εδώ να κρίνει τη ζωή σου: Κοίτα πόσες άδειες θέσεις! Σκέψου καλά: τι θες να πει αυτός που, ύστερα από σένα κι εκείνος, τους πίνακες όλους όμοιους μεταξύ τους θα τους βρει.
"Την εικόνα μου όπως είμαι τώρα θα θελα εδώ πέρα εκτεθειμένη να κρεμάσω, χωρίς μετάνοιες, χωρίς κλάψες, χωρίς αποκαλύψεις" τού απάντησα. "Εκεί έξω όταν βγω σε τίποτα δε θα αλλάξω τη ζωή μου, μόνο με ασήμαντες ψευτιές, με τάχα και με δήθεν, με χίλια τάχα εμπόδια θα μάθω πάλι να πείθω τον εαυτό μου πως δε γινόταν πιό ενάρετος να γίνω ενώ ένας ακόμα ξιπασμένος στα μάτια τών άλλων θα 'μαι."
Έτσι, λέει τ' όνειρο, παρέμεινα εκεί για πάντα...Προτίμησα στον κρύο διάδρομο μια θέση οποιαδήποτε να εξασφαλίσω παρά να βγω έξω στην κρύα νύχτα να ψάχνω δρόμους γυρισμού.