Να μου γράφεις τακτικά, μην με ξεχνάς
να απευθύνεσαι σε μένα θέλω με το δέον σέβας
που νιώθουν όλοι όταν μιλούν με τον νεκρό τους
και τον πείθουν πως δεν τον ξέχασε κανένας
Σαν να στέκεσαι πάνω στο λευκό μου μνήμα
κάνε γράμματα καλλιγραφίας και διόρθωνε τα λάθη
λέγε μου πολλά, πότιζε με λίγα δάκρυα το χαρτί
όπως θα πότιζες ολόγυρά μου τα άνθη
Βράδυ σαν γράψεις άσε τον πολύ το σεβασμό
και μίλα μου ερωτικά, πολύ ερωτικά
να φτάνει η ζεστασιά από τα λόγια σου
σαν λάμψη από τα αναμμένα τα κεριά
Ο τυπάκος που με πλησίασε στο μπαρ και ζήτησε να καθίσει στο τραπέζι μου είχε μεγάλη πλάκα εμφανισιακά. Ριγέ κουστούμι με ψιλή ρίγα και άσπρη γραβάτα σε συνδυασμό με μακριά γενειάδα και λουστρίνι. Στην αρχή νόμισα πως πρόκειται γιά έναν από αυτούς τους απίθανους που προσπαθούν να πιάσουν κουβέντα με ερωτήσεις του τύπου "μήπως ήμασταν συμμαθητές;" ή "δεν σύχναζες στου Καρτούτσου;". Διαπίστωσα πως ήταν πολύ πιο ενδιαφέρων και ασυνήθιστος άνθρωπος, όταν μου απευθύνθηκε:
- Λοιπόν άλλος ένας περίεργος που πιστεύει πως είμαστε 70 τα 100 νερό, που δεν τα πάει πολύ καλά με τους άλλους, που έρχεται στο μπαρ με ένα βιβλίο στο χέρι αλλά κατά βάθος περνάει την ώρα του χαζεύοντας τους άλλους. Έτσι;
- Όχι, όχι…εγώ έρχομαι εδώ επί τούτου, ξέρεις…πίνω καμιά μπίρα, χαλαρώνω λίγο και αυτό είναι όλο. Το βιβλίο το έχω μαζί μου μήπως μέσα εδώ μού έρθει η όρεξη γιά λίγο διάβασμα.
-Όχι πως νιώθεις λίγο πιό σπουδαίος από τους άλλους." Χαλαρώνεις...". Όχι πως παριστάνεις στα ίδια σου τα μάτια το διανοούμενο που πηγαίνει στο μπαρ γιά να "στοχάζεται", ε; Γιατί δεν παραδέχεσαι πως απόψε, για παράδειγμα, ήρθες εδώ για χαβαλέ ή τέλος πάντων για τους ίδιους λόγους που είναι εδώ και οι άλλοι;
- Ε...κάτσε! Κατ' αρχήν δεν με γνωρίζεις καλά για να πεις αν είμαι διαφορετικός ή ίδιος με τους άλλους. Ας βάλουμε πριν απ' όλα αυτό το γεγονός. Εσύ πάντως, από τα ρούχα κρίνοντας, δεν είσαι σαν τους υπόλοιπους...
- Είπες "τους άλλους" και το ύφος σου ξίνισε...Εννοείς τους άλλους που "δεν έχεις τίποτα να μοιράσετε αλλά ούτε και να μοιραστείτε, δυστυχώς". Αδιάφορη μου είναι η σύγκριση. Τόσο αδιάφορη που ας πούμε πως δεν υπάρχουν καθόλου "άλλοι". Ας το πάρουμε σαν να μιλάμε γιά γεωγραφία. Αυτό που ενδιαφέρει δεν είναι αν ξέρεις καλύτερη γεωγραφία από τους άλλους αλλά αν ξέρεις από γεωγραφία. Χα! θυμήθηκα, μια κι είπαμε για γεωγραφία, πως κάποτε βρέθηκα από... γεωγραφικό λάθος στο Βερολίνο -το 1990 ήτανε μάλλον - δεν είχε πέσει ακόμα το Τείχος. Δεν είχε πέσει, ε; Τι λέγαμε;
- Σωστά το έθεσες. Ούτε να μοιράσω ούτε να μοιραστώ δεν έχω...Έτσι το είχα πει κι εγώ. Ν' αφήσουμε τους άλλους ήσυχους και να κρίνουμε τον εαυτό μας. Δεν μου είπες όμως: όταν λές "τους άλλους", παίρνει η μπάλα όλους τους άλλους, ακόμα και το συνάφι μου;
- Όχι.Το... συνάφι σου δεν το παίρνει η μπάλα. Μα τελικά, τι είναι γιά σένα το συνάφι; Ένα τσούρμο άνθρωποι τους οποίους ανταγωνίζεσαι ή μερικοί άνθρωποι που μπορούν να σε ανέχονται, να λένε πως είναι φίλοι σου;
- Φαντάζομαι...μερικοί άνθρωποι που μπορούν να βλέπουν τα πράγματα όπως εγώ αλλά και που μπορούν να γίνουν ακόμα αξιότεροι απ' ό,τι είναι. Άλλωστε θεωρώ πως το βασικό γνώρισμα εκείνων που με συναναστρέφονται είναι το ότι μπορούν να γίνουν αξιότεροι, το ότι δεν μένουν προσκολλημένοι στις ίδιες πεποιθήσεις μόνο και μόνο εξ αιτίας της τεμπελιάς του μυαλού να αναθεωρήσει βασικές αρχές.
-Να γίνουν αξιότεροι... Κι ακόμα πιό πολύ...Και πιό πολύ. Αναρωτιέμαι όμως σε ποιό επίπεδο σταματούν οι απαιτήσεις σου για εξύψωση του πνεύματος. Στο επίπεδο ενός μικρού θεού, είσαι ικανοποιημένος; Ξέρεις πως "είναι πολύ μικρός ο άνθρωπος γιά να κάνει θεό έναν άλλον άνθρωπο ". Έτσι έγραφες κάπου...
- Μια στιγμή...αυτό είναι μια φράση από τον "Μέγα Blue moon", ένα τρυφερό κείμενό μου γραμμένο πριν δυο χρόνια. Που στο διάολο την ξέρεις αυτή την ατάκα; Δεν μού αρέσουν αυτά τ' αστεία.
- Μάλλον χρειάζεται να σου εξηγήσω μερικά πράγματα. Πάει καιρός που έφερες στον εκδοτικό οίκο μας, τη "ΧΤΕΝΑ", ένα μάτσο χαρτιά γεμάτα λογοτεχνοειδή κείμενα. Μερικά μου άρεσαν στ' αλήθεια, άλλα τα βρήκα μέτρια κι άλλα τετριμμένα. Ξέρεις, σαν επιμελητής του οίκου "ΧΤΕΝΑ", ήμουν υποχρεωμένος να τα διαβάσω όλα προσεκτικά. Διαβάζοντάς τα μου δημιουργήθηκε η περιέργεια να σε γνωρίσω, φίλε μου, χωρίς να μπορώ να καταλάβω το γιατί. Ίσως γιατί τα κείμενά σου τα αντιπάθησα στην αρχή και μετά τα βρήκα άξια μιάς απολογίας. Φρόντισα να μάθω που περνάς τις ώρες σου και...να 'μαι!
- Πράγμα που δεν κάνεις με όλους όσους σας φέρνουν τα ποιήματά τους και τα...πονήματά τους κι εσείς τα πετάτε στον κάλαθο. Βρήκες ενδιαφέρον τελικά στο γράψιμό μου!
- Ω! Ω! Ω! Προς Θεού... παρά λίγο να πατήσω ένα διογκωμένο "εγώ", μου φαίνεται. Κι όμως φανταζόμουν πως αυτός που κατέκρινε την έπαρση των ποιητών και τα "Ποιήματα Αγάπης" θα ήταν λιγότερο επηρμένος. Τελικά δε σου έφταιγε η έπαρσή τους αλλά η δική σου δειλία να αποδεχτείς το χαρακτηρισμό του ποιητή ή του συγγραφέα από φόβο πως δε θα τον διατηρήσεις για πολύ. Φοβάσαι πως μόνο αυτά τα λίγα χαρτιά "θα κρατούν αναμμένη τη φωτιά της ματαιοδοξίας σου"; Έτσι δεν έγραφες στον εεε...πες το! Στο "Ο σκηνοθέτης", σωστά;
- "Ο Ηθοποιός"...Εκεί το έγραφα αυτό. Το θυμάσαι το κείμενο, βλέπω. Δεν ήταν κι από τα καλύτερά μου, κυρ Επιμελητά. Αλλά, εδώ που τα λέμε, δεν έχει σημασία τι αρέσει σε μένα. Σημασία έχει να αρέσει στους άλλους. Α, είπαμε να αφήσουμε αυτή τη λέξη-"οι άλλοι". Έτσι λένε οι περισσότεροι. Ο κάθε αναγνώστης κρίνει μόνος του. Πάντως πρέπει να το δεχτούμε αυτό: είναι κατά βάθος θέμα ιδιοσυγκρασίας.
- Α! Έτσι πιστεύει ο γραφιάς που έγραψε εκείνο το γεμάτο αβρότητες ποιηματάκι, την "Πορεία", κι όταν του είπαν πως πρόκειται για προσβλητικό κατασκεύασμα εκείνος απάντησε πως σημασία έχει πως αρέσει στον ίδιο κι αν προσβάλλει τους άλλους πολύ λίγο τον ενδιαφέρει;
- Γαμώ το...πάλι τα ίδια. Ξέρεις τι έγινε τότε. Όταν γράφω σ' ένα κείμενο πως μισώ τον κόσμο ολόκληρο δε θα πει πως ξεμυτίζοντας από το σπίτι μου θα με πάρουν με τις πέτρες όσοι το διάβασαν. Ο Leopardi, κατά γενική ομολογία ο Μισάνθρωπος ποιητής, είναι από τους ποιητές που στη χώρα του διδάσκεται μεταξύ των σπουδαιοτέρων συγγραφέων. Το γράψιμο, η τέχνη γενικά δεν είναι να την παίρνεις τόσο...τόσο...
- Τόσο στα σοβαρά, ε; Χα χα χα! Τι να κάνουμε; Να λέμε: τέχνη είναι, άστηνε. Με βλακείες θα ασχολούμεθα τώρα; Χα χα χα!
- Σταμάτα να γελάς. Τόσο κατά γράμμα, ήθελα να πω. Εξ άλλου αυτό που στο γράψιμο με ενοχλούσε πιό πολύ ήταν ο καταναγκασμός, η εκβίαση γλυκερών συναισθημάτων με γλυκανάλατα και μεμψίμοιρα κείμενα. Αυτή η νοοτροπία με οδηγεί στο άλλο άκρο.
- Τώρα θα κατουρηθώ απ' τα γέλια! Βρε αγόρι μου, μην μου πεις ότι έχεις διαβάσει πολλά κείμενα πιό γλυκανάλατα και μεμψίμοιρα από το "Μικρός Μάριος" ή το "Hotel Royal" σου! Δε λέω πως δε μου άρεσαν αλλά και γλυκερά και μεμψίμοιρα ήταν. Πόσος καιρός πάει από την τελευταία ανάγνωση που τους έκανες;
- Είχαν όμως μια αγριάδα, είχαν ειρωνία, σαρκασμό . Κατέληγαν και σε πολύ βίαιους θανάτους, αν θυμάσαι καλά!
-Κι έτσι ανάγκαζες, με "σκληρά" κείμενα, τον αναγνώστη να δακρύσει. Ποιά η διαφορά; Η Sottovoce π.χ. ήταν ένα κλασικό παράδειγμα μελό κειμένου και το ξέρεις πολύ καλά. Σίγουρα είσαι έτοιμος τώρα να μου απαριθμήσεις "σκληρά" κείμενά σου για να... ισοφαρίσουμε. Σίγουρα θα βρεις μερικά να μου αναφέρεις. Πολλά γραπτά σου, ξέρεις, μου έδιναν την εντύπωση πως ήταν επίτηδες γραμμένα με τέτοιο τρόπο που σχεδόν κανείς να μην καταλαβαίνει προς τα που θες να τον σπρώξεις. Τουλάχιστον, εσύ ο ίδιος, γράφοντας κάποιο κείμενο έτυχε να σου ξεφύγει ένα δάκρυ ή να χωθείς πολύ βαθιά στο κλίμα του;
- Κάνεις λάθος αν νομίζεις ότι στόχευα μόνο στο θυμικό των άλλων. Γράφοντας τον bluemoon, δεν ξέρω γιατί, πραγματικά ένιωθα μια βαθιά θλίψη. Όπως και στο "οι ξεχωριστοί άνθρωποι" το σπιντάρισμά μου κρατούσε όλες τις ώρες του γραψίματος αλλά και της κάθε ανάγνωσης.
- Χειραγωγεί κανείς τον αναγνώστη του, επιμένω, ακόμα κι όταν προσπαθεί να τον σοκάρει, να τον απωθήσει. Το έκανες αυτό και στα "Παράδοξα του κ.Α" αλλά και στο "Τούνελ". Spooky κείμενα, χαμένα από χέρι. Ξέρεις καλά πως η πραγματικότητα είναι πολύ πλούσια σε φρίκη, τόσο ώστε να σε ξεπεράσει.
- Χειραγωγώ κάποιον ακόμη κι όταν κρίνω τη στάση του απέναντι σε παράλογες καταστάσεις; Όταν ωθείς -έστω- κάποιον να πάρει θέση σ' έναν πόλεμο που τον αφορά αλλά εκείνος από δειλία αρνείται να συμμετάσχει...νομίζω δεν τον χειραγωγείς. Τον θέτεις προ των ηθικών υποχρεώσεών του.
- Των ηθικών υποχρεώσεών του; Περίεργη ορολογία γιά ένα μηδενιστή ή ένα κυνικό. Ακόμη πιό περίεργη γιά έναν αγνωστικιστή, ένα στωικό. Το να περνάει μηνύματα του τύπου "πρέπει να γίνεται αυτό κι όχι εκείνο", ένας αυτοαποκαλούμενος αντι-ηθικός, ένας "εν οίδα, ότι ουδέν οίδα", κάπου δεν κολλάει. Δεν βγαίνει νόημα. Τι λες;
- Αν λέγαμε ότι ο άνθρωπος είναι πολύ μπερδεμένος και πολυδιάστατος, βίαιος κι όμως αδρανής, με ηθικούς κανόνες που όμως πολλές φορές δεν έχουν συνοχή ή έρχονται σε αντίθεση μεταξύ τους; Να, π.χ. εμείς, εσύ κι εγώ, καθόμαστε εδώ ακίνητοι. Από μια άλλη άποψη όμως περιστρεφόμαστε όπως οτιδήποτε πάνω στη γη. Ποιά θέση θα υιοθετούσα; Του ακίνητου ή του περιστρεφόμενου;
- Αμπελοφιλοσοφίες...Τελικά η γνωριμία μας δε μου πρόσθεσε κανένα νέο στοιχείο γύρω από το άτομό σου. Κάπου εδώ, αγαπητέ μου, πρέπει να σε αφήσω γι απόψε. Αν θέλεις σκέψου αυτά που είπα. Δεν έχουν να κάνουν με το αν εγκρίθηκαν τα γραφτά σου. Είπαμε: ήταν μια προσωπική περιέργεια που μου δημιουργήθηκε διαβάζοντάς σε. Έχει ξανασυμβεί πάντως, για να μη σου μείνει η απορία...Ξέρεις πάντως τι με παραξένεψε; Το ότι δε σου 'κανε καμία εντύπωση όταν σου είπα πως "βρέθηκα κατά λάθος στο Βερολίνο το έτος 1990, πριν πέσει το Τείχος"...Το Τείχος είχε πέσει, παιδί μου!
- Το ήξερα καλά πως είχε πέσει. Απλώς ντράπηκα να σε διορθώσω, φίλε. Εις το επανιδείν.
- Αν το έβλεπες γραμμένο σε κάποιο κείμενο, σίγουρα θα είχες σπεύσει να κάνεις ρόμπα το συγγραφέα. Θα σου άρεσε το επάγγελμά μου, πιστεύω...Άντε, καληνύχτα.
Ο μυστήριος τύπος είχε ήδη φτάσει στην πόρτα. Την άνοιξε κι ο κρύος αέρας που μπήκε έριξε την απόδειξη του λογαριασμού στο πάτωμα. Τι γαιδουριά! Δεν τον είχα κεράσει τίποτα. Μου διέφυγε εντελώς με τη συζήτηση που είχαμε, καθώς παρακολουθούσα αδιάκοπα τα σχήματα που έπαιρναν οι ψιλές ρίγες τού κουστουμιού του ενώ εκείνος κινούσε χέρια και πόδια επιχειρηματολογώντας.
Καλό κι αυτό πάλι ...πού με βρήκε αυτός απόψε; Εκδοτικός οίκος "ΧΤΕΝΑ"...Δε θυμάμαι να πήγα ποτέ κείμενά μου σε καμιά "ΧΤΕΝΑ". Γενικά δεν θυμάμαι να πήγα κείμενά μου ποτέ πουθενά.