Minima moralia ή Ελαχίστη Ηθική

Το έργο αυτό τού Αντόρνο παίρνει τον τίτλο του από το λιγότερο γνωστό βιβλίο τού Αριστοτέλη πάνω στο θέμα τής Ηθικής. Αναφέρεται στην εισαγωγή αυτού του βιβλίου πως η "Θλιβερή Γνώση" (κάνοντας ένα λογοπαίγνιο με την "Gaya Scienza"- "Εύθυμη Γνώση" τού Νίτσε) είναι το θέμα με το οποίο καταπιάνεται το πόνημα. Παραπέμπει στη διδαχή τής "ορθής ζωής", το κεντρικό θέμα τής Ελληνικής και Εβραϊκής σκέψης που αμφότερες υπήρξαν πηγές τής Δυτικής φιλοσοφίας.

Προς τα μέσα του 20ού αιώνα ο Α. υποστηρίζει πως η ορθή, η τίμια ζωή δεν είναι πλέον εφικτή γιατί ζούμε σε μια απάνθρωπη κοινωνία: "Η ζωή δεν ζει", ισχυρίζεται, θυμίζοντας το " ο Θεός είναι νεκρός". Αυτό δηλώνει ο Αντόρνο μέσα από σειρές σκέψεων κι αφορισμάτων στο έργο του, ξεκινώντας από καθημερινές εμπειρίες και φτάνοντας σε ανησυχητικές ματιές πάνω στην όψιμη βιομηχανική κοινωνία.

Οι σκέψεις που κάνει περιλαμβάνουν: την απογοήτευση/παραίτηση/απαξίωση/αποκαθήλωση τής οικογένειας, την μη-αυθεντικότητα τού να είσαι αυθεντικός, την παρακμή τού διαλόγου, τη διάδοση τού αποκρυφισμού και την ιστορία τής διπλωματίας.

Ο Αντόρνο καταδεικνύει επίσης πώς οι αλλαγές στην καθημερινή συμπεριφορά -ακόμα και οι πιό ασήμαντες- είναι δυνατόν να σχετίζονται, σωρευτικά, με τα πλέον καταστροφικά γεγονότα τού 20ού αιώνα.

«Το να γραφεί έστω κι ένα ποίημα  μετά το Αουσβιτς, σημαίνει βαρβαρότητα », είχε πει αλλού ο Αντόρνο χωρίς να ξέρουμε τι θα έλεγε για τόσα ποιήματα που γράφτηκαν μετά τη Χιροσίμα.

Τα παραπάνω καθώς και η σύλληψή του περί ψευδο-ατομικότητας ή ψευδο-διαφορετικότητας  (δηλ. όλοι το ίδιο είμαστε στην πράξη, όσο περισσότερο μηδενικοί γίνεται, διαφέροντας μεταξύ μας μόνο στα λόγια, τις ιδεολογίες και τις καλλιτεχνικές επιλογές), είναι σημαντικοί λόγοι για να ανατρέξουμε στον εν λόγω φιλόσοφο, ειδικά σήμερα που όλοι πελαγώνουμε στο ψάξιμο τού χαμένου κρίκου μεταξύ θεωρίας και πράξης.